Kỳ vọng thị trường nửa cuối năm

Đại bại vì dịch

Tại một hội nghị diễn ra vào đầu tháng 5 ở tỉnh An Giang, các chuyên gia đều đồng thuận rằng, xuất khẩu cá tra sẽ giảm mạnh trong năm nay và bày tỏ lo ngại rằng xuất khẩu sang hầu hết các thị trường lớn gồm Mỹ, EU và Hàn Quốc không có khả năng hồi phục cho đến khi đại dịch kết thúc.

Bà Trương Thị Lệ Khanh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Vĩnh Hoàn, nhận định COVID-19 ảnh hưởng tiêu cực đối với sản phẩm cá tra; các doanh nghiệp chế biến cá tra chịu “khó khăn kép”. Bởi, hiện tại các doanh nghiệp tự nuôi cá tra nguyên liệu chiếm khoảng 70% nguồn cung, nên khi cơn bão đóng cửa nền kinh tế của các nước, hầu hết các doanh nghiệp gặp khó dù vẫn có những doanh nghiệp tận dụng cơ hội tăng trưởng cho các mặt hàng chế biến sẵn, tiện lợi cho bán lẻ.

Sau Tết Nguyên đán, dịch COVID-19 bùng phát tại Trung Quốc, quý I/2020, giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường này giảm 37,5% so cùng kỳ. Tới tháng 4/2020, nhu cầu tiêu thụ hồi phục dần nhờ cá tra phù hợp yêu cầu tích trữ an ninh lương thực và chuỗi nhà hàng cũng đã dần trở lại. Tuy nhiên, dịch bệnh tái phát ở chợ Tân Thiên Địa (Bắc Kinh) đã gây tâm lý hoảng sợ hàng hải sản nhập khẩu. Cá tra nhập khẩu vào Trung Quốc phải thêm “giấy thông hành - pass covid” để ổn định tâm lý người tiêu dùng. Kênh siêu thị một lần nữa chịu áp lực “hàng nhập khẩu”, trong khi trước đây nhãn hàng này luôn an lòng người tiêu dùng về chất lượng và ATTP.

Còn ở thị trường Mỹ, cá tra Việt Nam đã xâm nhập được 20 năm, nhưng kênh tiêu thụ chính vẫn là dịch vụ thực phẩm, trong khi việc truyền thông về cá tra hầu như vắng bóng. Theo đó, sự nhận diện của người tiêu dùng về cá tra Việt Nam rất ít so cá rô phi, đặc biệt các đầu bếp của chuỗi nhà hàng thì gần như không nhận biết rõ ràng về hai loại cá thịt trắng này. Điều này càng được minh chứng hơn khi đại dịch COVID-19 tấn công thị trường Mỹ; bởi, trong khi thị phần cá rô phi Brazil tăng gần 100% nhập khẩu vào Mỹ, cá rô phi Trung Quốc dù chịu thuế 25% vẫn tăng đáng kể thì cá tra Việt Nam sang Mỹ lại sụt giảm gần 25% trong 6 tháng đầu năm. 

Tận dụng tốt từng cơ hội

Nếu như cá tra Việt gặp khó tại những thị trường lớn kể trên, thì với một số thị trường truyền thống, tình hình xuất khẩu cũng không quá bi đát. Thị trường ASEAN là một ví dụ. Mặc dù giá trị xuất khẩu cá tra Việt Nam sang thị trường này trong gần 6 tháng đầu năm vẫn giảm sút tới 36,6% so cùng kỳ năm trước nhưng mức tăng trưởng âm đã có dấu hiệu chậm dần. Điển hình là tại Singapore - thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của cá tra Việt Nam tại ASEAN, tính đến 15/6, giá trị xuất khẩu cá tra sang Singapore đạt 18,5 triệu USD, tăng 5,7% so cùng kỳ năm 2019. 

Tương tự với thị trường Anh, so với cùng kỳ năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu cá tra Việt Nam sang đây tính đến 15/6 đạt 28,6 triệu USD, tăng 7,1%.

Theo nhận định của các doanh nghiệp, dù xuất khẩu cá tra còn những khó khăn nhất định nhưng vẫn có những điểm sáng hy vọng. Như với thị trường Trung Quốc, họ đã có những phản ứng tức thời cũng như năng lực kiểm soát dịch bệnh sẽ giúp cho nhiều nhà xuất khẩu cá tra Việt Nam tin tưởng thị trường Trung Quốc sẽ sớm khôi phục từ tháng 7. Tại thị trường Mỹ, với chính sách mở cửa nền kinh tế, chuỗi nhà hàng cũng đã khôi phục, các nhà cung cấp cá tra Việt Nam có thể tin rằng kim ngạch các tháng cuối năm sẽ dần ổn định.

Tuy nhiên, để có thể tận dụng tốt các cơ hội, theo các chuyên gia và doanh nghiệp, chúng ta không thể để con cá tra tự bơi giữa các cơn “sóng thần” nữa khi chỉ dựa vào lợi thế về giá rẻ cạnh tranh phù hợp với các kiểu chế biến và phù hợp với hoàn cảnh kinh tế để phát triển. Theo đó, cần kết hợp với các nhà nhập khẩu ngoài xây dựng lại thương hiệu cần có các hoạt động truyền thông bài bản và dài hơi cho cá tra. Điều này sẽ giúp người tiêu dùng nhận diện cá tra Việt Nam giữa hàng nghìn sản phẩm bày bán ở siêu thị.

Ngọc Anh