Tìm lời giải cho giá tôm sinh thái

Huyện Ngọc Hiển có diện tích đất lâm nghiệp kết hợp nuôi thuỷ sản là 53.065ha với 11.379 hộ sản xuất, trong đó nuôi sinh thái 20.000 ha; các tổ chức quốc tế chứng nhận 9.311 ha với 1.821 hộ. Ðã qua, mô hình nuôi tôm sinh thái đạt hiệu quả, năng suất đạt bình quân khoảng 200 - 220 kg/ha/năm, tăng 20 - 40 kg/ha/năm so với năm 2021. Thời gian qua, huyện Ngọc Hiển luôn kêu gọi các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu tôm liên kết với các hộ nuôi tôm sinh thái trên địa bàn nhằm bao tiêu sản phẩm, ổn định đầu ra, nâng cao giá trị kinh tế.

Hiện nay trên địa bàn huyện Ngọc Hiển có 3 doanh nghiệp chế biến thuỷ sản tham gia phát triển nuôi tôm sinh thái, gồm Công ty Cổ phần xã hội chuỗi tôm - rừng Minh Phú, Công ty Xuất nhập khẩu thuỷ sản Camimex Cà Mau và Công ty Xuất nhập khẩu thuỷ sản Seaprimexco Năm Căn. Các công ty thu mua tôm sú của hộ dân theo giá thị trường và có chính sách hỗ trợ dành riêng cho các hộ đạt chứng nhận quốc tế nhằm tăng lợi nhuận, tạo động lực cho hộ dân phát triển bền vững mô hình nuôi tôm sinh thái.

Tuy nhiên, ghi nhận thực tế, giá tôm sinh thái hiện nay thu mua còn thấp, người dân chưa hưởng lợi nhiều. Các chính sách hỗ trợ kèm theo trong dịch vụ chăm sóc, bảo vệ rừng chưa được đồng bộ. Hộ nuôi tôm sinh thái kiến nghị đến các đơn vị thu mua cần bao tiêu sản phẩm, thu mua tôm sinh thái cao hơn thị trường từ 3.000 đồng/kg trở lên.

Tại hội thảo, ông Lâm Thái Xuyên, doanh nghiệp xã hội Minh Phú, cho biết, ngày 26/5/2021, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận Công ty cổ phần Tập đoàn Thuỷ sản Minh Phú là đơn vị sở hữu vùng nuôi tôm sinh thái hữu cơ trong khu vực rừng ngập mặn lớn nhất Việt Nam, với diện tích 9.722 ha, cùng với 2.010 hộ nông dân. Với huyện Ngọc Hiển, Công ty Minh Phú đã xây dựng được 3 nơi trọng điểm về nuôi tôm sinh thái, gồm xã Viên An, Viên An Ðông và thị trấn Rạch Gốc với tổng diện tích 10.000 ha và hơn 2.000 hộ nông dân tham gia. Các tổ chức chứng nhận tôm hữu cơ theo tiêu chuẩn quốc tế EU Organic, Canada Organic, Selva Shrimp, Mangroves Shrimp và Seafood Watch Green. “Ðã qua, công ty cam kết với người dân thực hiện thu mua giá cao hơn thị trường, nhưng những năm qua tác động dịch Covid-19, tình hình xuất khẩu khó khăn nên công ty gặp nhiều bất lợi. Khi tình hình dịch bệnh được kiểm soát, công ty làm rất tốt việc chi hỗ trợ hộ nuôi tôm sinh thái với giá 3.000 đồng/kg, chi hỗ trợ dịch vụ bảo vệ rừng 500.000 đồng (chi bằng con giống)”, ông Xuyên cho biết.

Hộ nuôi thuỷ sản trên địa bàn huyện Ngọc Hiển kiến nghị đơn vị thu mua tôm sinh thái giá cao hơn thị trường từ 5.000 đồng mỗi ký trở lên.

Ông Xuyên lý giải thêm: “Ðể diện tích nuôi tôm sinh thái được chứng nhận vùng nuôi bền vững, hộ nuôi tôm phải tuân thủ chọn con giống được chứng nhận sinh thái mới đủ điều kiện thả nuôi. Huyện Ngọc Hiển hiện chưa có cơ sở sản xuất giống nào được chứng nhận, nên chúng tôi thường chi trả giá tôm sinh thái vào hỗ trợ con giống cho bà con”.

Nhằm nâng cao giá trị gia tăng của con tôm sinh thái, Công ty Minh Phú đề xuất UBND huyện Ngọc Hiển cần có những giải pháp phát triển du lịch đối với vùng nuôi tôm sinh thái gắn liền với các sản phẩm đặc trưng của địa phương, như nghề ba khía muối, trải nghiệm hoạt động xổ vuông, du lịch sinh thái… Công ty sẽ làm cầu nối kết nối với các đoàn du khách quốc tế đến tham quan. Mục tiêu nhằm quảng bá, giới thiệu về vùng đất Ngọc Hiển - Cà Mau và giá trị con tôm sinh thái.

Ông Bùi Văn Sĩ, hộ nuôi tôm sinh thái ở ấp Tắc Biển, xã Viên An Ðông, cho biết, gia đình bắt đầu nuôi tôm sinh thái năm 2017, với khoảng 6 ha, mỗi năm thu nhập trên 230 triệu đồng. “Việc phát triển mô hình nuôi tôm sinh thái là chủ trương hợp lòng dân, bởi hộ tham gia vào mô hình nuôi tôm sinh thái được hưởng lợi rất nhiều về năng suất tôm nuôi đạt cao, môi trường nước nuôi tôm hạn chế ô nhiễm. Tôi mong đơn vị thu mua Minh Phú hỗ trợ giá thu mua cao hơn giá thị trường, bởi hiện nay giá tôm sú sinh thái được thu mua vẫn ngang bằng giá thị trường, người dân chưa hưởng lợi về giá theo ký kết ban đầu", ông Sĩ mong muốn.

Ðể được chứng nhận về diện tích nuôi tôm sinh thái, hộ dân cần tuân thủ nghiêm ngặt về quy trình nuôi, phải ghi chép đầy đủ, con giống phải đạt chứng nhận sinh thái, môi trường nuôi phải sạch, đảm bảo diện tích rừng che phủ 40%.

Ông Võ Minh Hỗ, Phó chủ tịch UBND xã Tân Ân Tây, cho biết, diện tích nuôi tôm sinh thái trên địa bàn xã là 1.250 ha với 13 tổ hợp tác. UBND xã luôn tạo điều kiện thuận lợi khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp chế biến thuỷ sản, các nhà đầu tư tham gia hỗ trợ phát triển nuôi và thu mua tôm sinh thái. Hiện người dân nuôi tôm sinh thái cần được hỗ trợ về kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm, hạn chế tình trạng tư thương ép giá.

“Mô hình nuôi tôm sinh thái là bước đột phá và còn là định hướng quan trọng của Huyện uỷ, UBND huyện để nâng cao năng suất, chất lượng tôm nuôi. Tuy nhiên, mô hình nuôi tôm sinh thái trên địa bàn huyện vẫn còn những khó khăn nhất định, cần sự hỗ trợ từ các ngành chuyên môn để những hộ nuôi tôm sinh thái được hưởng lợi về kinh tế con tôm sinh thái”, ông Lâm Sỹ Em, Phó chủ tịch UBND thị trấn Rạch Gốc, chia sẻ.

Theo ông Ðoàn Hữu Nghị, Phó giám đốc Trung tâm Ứng dụng khoa học công nghệ (trực thuộc Sở Khoa học và Công nghệ), việc phân phối lợi ích về nuôi tôm sinh thái chưa rõ ràng, chưa kích thích hộ dân phát triển mô hình. “Cụ thể, những hộ trực tiếp nuôi tôm sinh thái, tạo ra sản phẩm hàng hoá nhưng được hưởng lợi rất thấp, chỉ khoảng 0,8% (theo điều tra khoa học của ngành); riêng đối với công ty thu mua tôm sinh thái, họ bỏ ra rất ít (vốn hỗ trợ người dân) nhưng lợi nhuận hơn 54%. Do vậy, để hộ nuôi tôm sinh thái hưởng lợi cần có sự hài hoà với nhau giữa người bán và người mua. Người mua nên chia sẻ lợi nhuận hợp lý cho hộ nuôi tôm sinh thái, có như vậy vùng nuôi tôm sinh thái mới phát huy và giữ vững thương hiệu”, ông Nghị phân tích và đề xuất.

Ðã qua, Công ty Xuất nhập khẩu thuỷ sản Seaprimexco Năm Căn chi trả tiền thu mua tôm sinh thái trong hộ dân trên địa bàn huyện Ngọc Hiển mỗi 1 kg tăng thêm từ 3.000 đồng, việc chi trả dịch vụ rừng được công ty thực hiện tốt. Con giống cung cấp cho hộ nuôi tôm sinh thái trên địa bàn còn rất ít, phải được các tổ chức chứng nhận nên ràng buộc hộ dân mua giống đúng địa chỉ.

Ông Phạm Chí Hải, Bí thư Huyện uỷ, Chủ tịch HÐND huyện Ngọc Hiển, khẳng định, hội thảo nhằm mục tiêu hướng đến nuôi tôm bền vững, tăng năng suất, lợi nhuận cho hộ nuôi tôm trên địa bàn. Do vậy, các tổ chức, doanh nghiệp hộ dân trên địa bàn huyện cần phối hợp chặt chẽ để tạo được vùng nuôi an toàn trên toàn huyện. Ngọc Hiển phấn đấu năm 2025 tất cả diện tích tôm - rừng trên địa bàn huyện được các tổ chức chứng nhận đạt chuẩn nuôi tôm sinh thái, nhưng các đơn vị thu mua cần trợ giá hợp lý cho hộ nuôi tôm sinh thái để tách bạch rõ ràng giữa tôm sinh thái với tôm nuôi theo truyền thống.

Ông Nguyễn Anh Duy, nhân viên điều phối WWF (một tổ chức phi Chính phủ) thông tin, tới đây đơn vị sẽ tiến hành thực nghiệm khoảng 100 ha nuôi tôm sinh thái. Ðơn vị sẽ đề nghị tách bạch việc chi trả giá thu mua tôm sú sinh thái và dịch vụ rừng cho hộ dân, để đảm bảo quyền lợi cho hộ dân, giúp bà con an tâm phát triển mô hình kinh tế chủ lực của huyện Ngọc Hiển nói chung và tỉnh Cà Mau nói riêng.

Ông Châu Công Bằng, Phó giám đốc Sở NN&PTNT, góp ý: “Ðể diện tích nuôi tôm sinh thái huyện Ngọc Hiển đạt được những yêu cầu đề ra, cần có sự ràng buộc hợp đồng giữa đơn vị thu mua sản phẩm và hộ dân (hộ nuôi tôm sinh thái) thực hiện đúng quy định cam kết về môi trường, con giống, cây rừng; giá trị hưởng lợi từ các đơn vị thu mua sản phẩm hỗ trợ cho người dân. Ngọc Hiển cần xây dựng vùng quy hoạch nuôi tôm sinh thái bền vững; cần nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất con tôm giống. Thực hiện tốt trồng và bảo vệ cây rừng, bảo vệ môi trường để góp phần ổn định sản xuất, nâng cao mức sống hộ dân sinh sống dưới tán rừng.

Ông Trần Hoàng Lạc, Chủ tịch UBND huyện Ngọc Hiển, cho hay, tới đây UBND huyện sẽ kết nối với các công ty sản xuất giống an toàn, đơn vị thu mua sản phẩm tôm sinh thái và hộ dân để có những giải pháp phát triển mô hình nuôi tôm sinh thái bền vững, hướng đến vùng nuôi xanh, an toàn… tạo thuận lợi nhất để người dân hưởng lợi về giá trị tăng thêm về giá tôm sinh thái. Bên cạnh đó, ông đề xuất, các đơn vị thu mua tôm sinh thái cần chia sẻ lợi nhuận cho hộ nuôi tôm sinh thái, đảm bảo hài hoà giữa nhà cung cấp và nhà tiêu thụ sản phẩm./.

Chí Hiểu

Nguồn: Báo Cà Mau